Καλή Σαρακοστή....

"Η Κραυγή" Edvard Munch

Το στάδιο της αρετής έχει ανοίξει… εδώ και μέρες..το γνωστό σε όλους Τριώδιο. Και σήμερα είναι Καθαρά Δευτέρα… ξεκίνησε η επόμενη και πιο δύσκολη φάση: η νηστεία της περιόδου πριν το Πάσχα, η μεγάλη Σαρακοστή. «Σαρακοστή» από τις σαράντα μέρες, που όμως είναι περισσότερες αν θυμηθούμε πως αυτή η νηστεία τελειώνει την Κυριακή των Βαΐων και τότε ξεκινάει μια πιο αυστηρή νηστεία, της Μεγάλης Εβδομάδας, ως αντίστροφη μέτρηση προς την Κυριακή του Πάσχα! Τι σημαίνει όμως Τριώδιο; Σαρακοστή… Αποκριά….Τι είναι όλες αυτές  οι  ακατανόητες και μυστηριώδεις λέξεις; Από πού προέκυψαν και επηρεάζουν τη ζωή μας;

Ας τα πάρουμε από την αρχή… Ο τόπος μας χρόνια τώρα κατοικείται από έναν λαό βαθιά θρησκευόμενο..Πολλά λέγονται για την πίστη του λαού μας… Όμως ας σταθούμε στην ταυτότητα της πίστης του τα τελευταία χρόνια, μετά την σύστασή του ως αυτόνομο κράτος, καρπό της επανάστασης του 1821. Η επανάσταση αυτή βρήκε τον λαό μας συσπειρωμένο γύρω από τα δόγματα και την απορρέουσα ηθική ενός Θεού, του Θεού των ορθοδόξων Χριστιανών που λατρεύεται με την μορφή του ενανθρωπίσαντα Χριστού.

Ο λαός μας γνήσια μεσογειακός, έχει στα γονίδιά του το πάθος, την έκρηξη… Δεν θα μπορούσε παρά η λατρεία του προς το πρόσωπο του Θεού να φέρει ακέραια τα στίγματα αυτού του πάθους… Έτσι ο πόθος για το Θείο εκδηλώνεται ως έρωτας και έτσι αποτυπώνεται στα τροπάρια της Εκκλησίας μας που ψέλνονται κατά τις ακολουθίες… Όλος ο πλούτος της γλώσσας μας σε ένα ιδίωμα μια μίξη αρχαίου αλλά και νεότερου λόγου μέσα στα κείμενα της εκκλησίας που διαβάζοντας τα κανείς, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει την ποικιλομορφία των λέξεων με την οποία εκφράζεται το ίδιο πράγμα κάθε φορά: λέξεις όπως άσπιλος, αμόλυντος, αγνός για να δηλώσουν την καθαρότητα, επαναλαμβάνονται συνέχεια χωρίς όμως να κουράζουν τον μύστη, όπως ο εραστής δεν σταματά να ψιθυρίζει συνεχώς τα ίδια λόγια στην αγαπημένη του… 

Εκτός από τον λόγο, επηρεασμένη είναι και η «μουσική» της Εκκλησίας μας. Τα τροπάρια, οι γνωστοί μας ύμνοι, δηλαδή τα κείμενα που συνήθως δεν τα διαβάζουμε αλλά τα ψέλνουμε, δεν μπορούσαν παρά να έχουν και αυτά μια ποικιλία η οποία αποτυπώνεται στον τρόπο που ψέλνονται και ορίζονται με τις ωδές οι οποίες είναι εννιά  σε μη πένθιμες περιόδους του έτους.. Η περίοδος πριν το πάθος του Χριστού είναι πένθιμη, Και για να δηλωθεί αυτό, οι ωδές μειώνονται σε τρεις… Τριώδιο = τρεις ωδές…  (ωδή πάλι είναι μια σειρά από τέσσερα με πέντε συνήθως τροπάρια που τα ψέλνουμε με τον ίδιο τρόπο)…Έτσι λοιπόν όταν ανοίγει το Τριώδιο, τότε εισερχόμαστε σε μια χρονική περίοδο π-ου είναι πένθιμη και είναι μια πορεία προς το πάθος αλλά και την λυτρωτική Ανάσταση του Χριστού.. Και η πορεία περιλαμβάνει μια περίοδο όπου σταδιακά εισερχόμαστε στη νηστεία: μια πρακτική που βοηθά να καθαρίσει ο νους από τις παχυλές επιδιώξεις της καθημερινότητας να ελαφρύνει και να πετάξει προς τα άυλα νοήματα, αυτά που του ζητά ψιθυριστά η ψυχή του… Και μετά χωρίς βάρος πια, να μιλήσει για τον έρωτά της στον Θεό… να προσευχηθεί..

Και όλα αυτά προσφέρονται σε όλους χωρίς θόρυβο, σιγανά..σαν την αμυγδαλιά που άνθισε νωρίτερα και περιμένει να τη θαυμάσουμε..είναι κει και θα μαραθεί το άνθος της αν θα κάνει κρύο… Προλαβαίνεις να την μυρίσεις..

Το Τριώδιο ανοίγει και αυτό σιωπηρά για έναν αγώνα προοδευτικά σκληρό.. Όμως αυτό που καταλαβαίνουμε οι περισσότεροι είναι η τσίκνα της τελευταίας Πέμπτης που καταναλώνεται το κρέας πριν τη νηστεία.. Και όχι μόνο αυτό, αλλά συσχηματιζόμαστε με την απρόσωπη μάζα αυτών που δεν θέλουν τον αγώνα αλλά ούτε και το τέλος του, δίνοντας εκείνη την Πέμπτη το έναυσμα να ξεκινήσει ένα ηχηρό γλέντι, δίνοντας το σύνθημα για να φορεθεί η μάσκα.. Είναι  και αυτό μέρος των συνηθειών μας … Πάντα όμως μένει η ευχή να μη χαθεί το αληθινό νόημα αυτών των ημερών…

Και μετά την Κυριακή της Αποκριάς ..της αποχής δηλαδή από το κρέας έρχεται Κυριακή της Τυρινής ..της αποχής πλέον και από τα γαλακτοκομικά και μετά…η στιγμή που καλούμαστε να αλλάξουμε …να σκεφτούμε αλλιώς ..μια και καλή!

Καθαρά Δευτέρα λοιπόν… Αρχή της νηστείας. Κάποιοι σήμερα δεν θα φάνε ούτε θα πιουν νερό… Κάποτε αυτοί ήταν περισσότεροι….